بازی‌های سنتی و بومی ایران، بخش مهمی از فرهنگ غنی و متنوع این سرزمین را تشکیل می‌دهند. این بازی‌ها نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی و تفریح بوده‌اند، بلکه نقش مهمی در تقویت مهارت‌های جسمی، ذهنی و اجتماعی افراد داشته‌اند. در این مقاله، به معرفی برخی از معروف‌ترین بازی‌های اصیل ایرانی می‌پردازیم.
۱. هفت‌سنگ
هفت‌سنگ یکی از محبوب‌ترین بازی‌های سنتی ایران است که در بسیاری از مناطق کشور بازی می‌شود. در این بازی، هفت تکه سنگ روی هم چیده می‌شوند و دو تیم با توپ سعی می‌کنند این سنگ‌ها را بیندازند و سپس دوباره آن‌ها را بچینند، در حالی که تیم مقابل تلاش می‌کند با توپ به آن‌ها برخورد کند.
۲. الک دولک
الک دولک از بازی‌های قدیمی ایرانی است که به دو چوب نیاز دارد: یک چوب بلند (الک) و یک چوب کوتاه‌تر (دولک). بازیکنان با استفاده از الک، دولک را به هوا پرتاب کرده و سعی می‌کنند مسافت بیشتری را طی کنند.
۳. یه‌قل دو‌قل
یه‌قل دو‌قل یا پنج‌سنگ، بازی ساده‌ای است که با پنج سنگ کوچک انجام می‌شود. بازیکنان باید سنگ‌ها را به هوا پرتاب کرده و قبل از فرود آمدن، سنگ‌های دیگر را جمع کنند. این بازی به تقویت تمرکز و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کند.
۴. لی‌لی (خط و خونه)
لی‌لی یا خط و خونه، بازی‌ای است که در آن بازیکنان باید با یک پا در خانه‌های مشخصی که روی زمین کشیده شده‌اند، حرکت کنند. این بازی به تقویت تعادل و هماهنگی حرکتی کودکان کمک می‌کند.
۵. وسطی
وسطی یکی از بازی‌های گروهی محبوب است که در آن یک یا چند نفر در وسط قرار می‌گیرند و سایرین سعی می‌کنند با توپ به آن‌ها ضربه بزنند. هدف بازیکنان وسطی، جاخالی دادن و جلوگیری از برخورد توپ است.
۶. گرگم به هوا
در این بازی، یک نفر به عنوان “گرگ” انتخاب می‌شود و سایرین باید از دست او فرار کنند. اگر گرگ بتواند کسی را بگیرد، آن فرد به گرگ تبدیل می‌شود. این بازی به تقویت سرعت، چابکی و استراتژی کمک می‌کند.
۷. طناب‌کشی
طناب‌کشی یکی از بازی‌های سنتی است که در آن دو تیم سعی می‌کنند با کشیدن طناب به سمت خود، تیم مقابل را به سمت خود بکشند. این بازی به تقویت قدرت بدنی و هماهنگی گروهی کمک می‌کند.
۸. عمو زنجیرباف
در این بازی، کودکان دست در دست هم حلقه‌ای تشکیل می‌دهند و با خواندن شعری خاص، به دور یک نفر که در وسط قرار دارد، می‌چرخند. هدف این است که فرد وسطی بتواند از حلقه خارج شود.
۹. خروس‌جنگی
در این بازی، دو نفر با یک پای خم‌شده و دست‌های در هم قفل‌شده، سعی می‌کنند تعادل یکدیگر را به هم بزنند و دیگری را زمین بزنند. این بازی به تقویت تعادل و قدرت بدنی کمک می‌کند.
۱۰. اتل متل توتوله
این بازی با خواندن شعری خاص و حذف تدریجی بازیکنان ادامه می‌یابد تا نفر آخر مشخص شود. این بازی به تقویت حافظه و تمرکز کودکان کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
بازی‌های سنتی ایرانی نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی و تفریح بوده‌اند، بلکه نقش مهمی در انتقال فرهنگ، تقویت مهارت‌های فردی و اجتماعی و ایجاد همبستگی میان افراد داشته‌اند. با احیای این بازی‌ها، می‌توان به حفظ میراث فرهنگی و تقویت هویت ملی کمک کرد.
